Gevangenenschrijfavonden van Spreekuur 89

Op de Gevangenenschrijfavonden van Spreekuur 89 schrijven we voor mensen die vastzitten. De eerstvolgende is 24 januari 2018 in De Nieuwe Anita, Amsterdam. Dit initiatief is sterk geïnspireerd uit de Anarchist Black Cross (ABC) beweging, een netwerk dat zich inzet voor politieke, en met name anarchistische, gevangenen. Spreekuur 89 wil die activiteiten uitbreiden naar niet alleen mensen die in de gevangenis (‘penitentiare inrichtingen’) zitten, maar ook naar mensen die tegen hun wil vastzitten in psychiatrische inrichtingen. Dit is een zwaar genegeerd thema in politieke bewegingen, zelfs binnen de radicale en abolitionistische traditie. Dat terwijl gevangenschap, zoals de ABC Nijmegen ook stelt, “iedereen raakt: iedereen kan in de bak terechtkomen of er op een indirect manier me tmaken krijgen. Het gevangeniswezen is immers een zeer centraal onderdeel van de organisatie van de staat van onze samenleving. Door middel van gevangenissen worden mensen die niet binnen het systeem kunnen of willen functioneren buitengesloten en letterlijk opgesloten. Het gevangenis- en strafsysteem is hiermee één van de disciplinemaatregels om mensen in het gareel te houden. De problematiek is dat de grenzen van deze maatregels bepaald worden door de Staat en al haar apparaten en niet door de mensen die leven in die staat. En wat als je überhaupt niet wil leven in een samenleving die gedomineerd wordt door Staat, justitie en politie?” Al dit gaat nu juist ook op vooor psychiatrische gevangenen – mensen die niet persé strafrechtelijk, maar juist meestal buitenstrafrechtelijk in een gedwongen opname zitten.

Dit thema is van toenemend belang. Juist de psychiatrische vrijheidsbeneming lijkt het meest centraal te zijn geworden in dit huidige decennium. Terwijl het aantal gedwongen opnamen (per inwoner) stijgt vanaf de jaren negentig en nog sneller gedurende het huidige decennium, is het aantal gevangenen per inwoner juist weer gedaald na de crisis. De psychiatrie lijkt het subtielere instrument voor het incarcereren van mensen die niet mee kunnen draaien.

Met de aankomende Wet Verplichte Ggz moet ook de gedwongen opname teruggedrongen worden, maar ze blijft echter een cruciale plek behouden in ons systeem: als stok achter de deur voor als mensen zich niet aan het aan hen opgelegde zorgplan houden.

De mogelijkheid van psychiatrische opname heeft een effect op nog een veel groter deel van de gepsychiatriseerde bevolking dan alleen diegenen tussen tralies. Veel van deze mensen die ‘vrij’ in onze samenleving leven, zijn vaak al vanaf kinds af aan bang om een keer opgehaald te worden voor een gedwongen opname. Want een gedwongen opname is niet altijd een pretje: veel mensen belanden wel een keer in de isoleercel, er is nog steeds weinig tijd voor affectieve aandacht voor de mensen, er is een strakke hiërarchie, nopend tot machtsmisbruik, en onderzoek” suggereert dat gedwongen opname juist depressief en suïcidaal maakt. Door met velen te laten weten dat wij er zijn voor mensen in tijd van gevangenschap, kunnen we deze wezenlijke functies van opsluiting – afschrikken, tot zwijgen opleggen en kleineren – ondermijnen.

Wie zijn die ‘psychiatrische gevangenen’ dan?
Psychiatrische gevangenen zijn in elk geval degenen die buiten alle twijfel de slechtste media-aandacht krijgen. Een groot deel van hen dat tegen hun wil vastzit, heeft echter niet eens een strafbaar feit gepleegd. Zij zitten gedwongen in een instelling met een Inbewaringsstelling of Rechterlijke Machtiging. Zij zitten daar meestal niet vanwege hun politieke activiteiten, wat het makkelijk maakt voor activisten om deze groep te vergeten. Maar ook deze mensen zitten daar wel degelijk vanwege hun ideeën – ideeën die zoveel afwijken van de ideologie van de normaliteit dat zij angst aanjagen en aanleiding kunnen geven tot vrijheidsberoving buiten het strafrecht om. Een systeem dat mensen opsluit nog voordat ze iets schadelijks hebben gedaan, maar alleen maar omdat ze bang is voor mensen die teveel afwijken van een uniformistisch keurlijf, heeft fascistoïde trekken.

Ook zijn het mensen die zich gewelddadig hebben verzet tegen de psychiatrische dwang die op hen werd afgevuurd en die daardoor in de gevangenis zijn beland, of anti-autoritaire gepsychiatriseerde individuen die gedwongen zijn opgenomen omdat zij vrijwillige hulp weigeren zolang dat alleen vanuit hierarche, autoritaire instellingen wordt geboden. Tenslotte zijn er gepsychiatriseerde, excentrieke mensen die gedwongen opgenomen zijn onder het mom van de ‘maatschappelijke teloorgang’ (een specifieke uiting van de hierarchistische angst van voor leiderloosheid) omdat zij hulp afwezen en hun leven buiten de rollen van werknemer, consument, huurder of consument willen leven. Indirect zijn er dus een heleboel anti-autoritairen – misschien onuitgesproken anarchisten – die vanwege hun op zich schadeloze verwerping van autoriteit gedwongen opgenomen zitten. Met de schrijfavonden willen we ook deze anti-autoritairen bereiken en steunen in hun strijd, als kameraden, en tevens onze vrije kameraden bewust maken van de onzichtbare strijd van deze gepsychiatriseerde kameraden die misschien wat minder in staat waren hun eisen coherent te formuleren en zich gezamenlijk te organiseren.

Vaak blijkt bij deze mensen wel degelijk onvrede over het huidige systeem, wat niet de directe aanleiding is voor hun gedwongen opname, maar wel voor het zo sterk psychisch in de knel geraken dat de omgeving het nodig vindt hen op te laten nemen. Armoede, extreme werkstress en uitbuiting en woononzekerheid kunnen allemaal bijdragen aan mentale crises, die weer de kans op gedwongen opname verhogen. Zo liet een huidige recente Nederlandse studie dat de hogere eigen bijdrage in de zorg het aantal gedwongen opnamen sterk heeft verhoogd in de armere wijken. Indirect is er dus sprake van een armendetentie. Dat gegeven is overigens ook al veel langer bekend over de strafrechtelijke gevangenen: criminaliteit door arme mensen (en door leden van ‘niet-westerse’ immigrantengroepen en hun nakomelingen, en zwarte mensen) hebben een grotere kans om in de gevangenis te belanden als zij verdacht worden dan witte daders en mensen uit gunstigere klasseposities. Spreekuur 89 wil een lijn – misschien wel een taboe – doorbreken die momenteel teveel groepen gevangenen verdeelt, en er zijn voor allen die door de staat tegen hun wil vastgehouden worden tussen kille gevangenismuren, wat een soort van sociale doodstraf en marteling is. Fascistische gevangenen (mensen met nazi-sympathieën, actieve aanhangers van de witte suprematie, en mensen die racistisch of seksueel geweld verheerlijken) is natuurlijk een pijnpunt hier, maar voor alles wat van dat absolute breekpunt afwijkt is er ruimte. Juist het reiken van de hand en het bieden van solidariteit als gezamenlijke onderwerpten aan een repressieve staat, kan humaniserend werken en politiek bewustzijn aanwakkeren. Met een al te exclusieve benadering gaan we geen gevangenismuren (in de breedste zin van het woord) breken

Ontstaan uit haar inspiratie, ondersteunt Spreekuur 89 dan ook sterk de principes van de ABC. Laten we samen werken aan de afbraak van alle gedwongen instellingsmuren.

Ok, maar hoe gaat dat dan?

We organiseren Gevangenenschrijfavonden, maar je kunt ook zelf schrijven. Het ABC Nijmegen heeft hier en hier> enorm nuttige informatie opgeschreven over hoe een goede brief te schrijven en waar je rekening mee dient te houden bij het schrijven. Hier alvast wat hoofdpunten:
– als je schrijft naar een gevangene in de penitentiare inrichting, dan lezen de autoriteiten soms mee (bij in voorarrest zittende arrestanten altijd, bij veroordeelden soms). Zet geen belastende informatie in de brief over de gevangene, jezelf of anderen.
– bedenk of je wel je eigen naam en adres wilt vermelden.
– gevangenissen hebben allen hun eigen regels voor het briefverkeer. Kijk even op de website van de betreffende gevangenis. Voor psychiatrische inrichtingen mag dit geen probleem zijn, behalve als iemand onder forensische titel zit.
– zet het correspondentienaam en -adres op de achterzijde van de envelop en aan de bovenkant van de brief.
– Spreekuur 89 zal nooit te nimmer namen en adressen van vrijwilligers die willen schrijven delen met gevangenen achter de rug van de vrijwilligers om, en ook omgekeerd niet de namen en adressen van de gevangenen achter de rug om delen met vrijwilligers. Bij politieke gevangenen is het doorgaans een praktijk van het ABC netwerk om namen en correspondentie-informatie online te plaatsen met hun toestemming. In dat geval neemt Spreekuur 89 die informatie aan als publiek en deelt ze die, maar bij gevallen die bij ons binnenkomen wordt altijd eerst om toestemming gevraagd en eigenlijk in principe niet informatie online gezet tenzij de gevangene dat echt wenst.

Datum volgende Gevangenenschrijfavond

24 Januari 2018 (20:00), De Nieuwe Anita in Amsterdam

Openbare lijst politieke gevangenen

– Schrijven voor Peike en andere gedetineerde G20-demonstranten kan via een mail naar Fort Sjakoo (info@sjakoo.nl) of naar de Opstand boekenwinkel.
– Schrijven voor de twee dierenrechtactivisten Sven en Natasha kan door te mailen naar de Opstand boekenwinkel. Bij Sven en Natasha dient in Engels geschreven te worden (ook daar kunnen we bij helpen).
– ABC Nijmegen. Let erop dat deze lijst niet noodzakelijk helemaal up to date is. Contacteer voor de zekerheid ABC Nijmegen.
– ABC Brighton. Voor deze lijst geldt hetzelfde
– Door de agenda van de Opstand boekenwinkel in de gaten te houden, kun je kijken wanneer zij een gevangenenschrijfavond houden (altijd voor politiek gevangenen).
– Ben jijzelf gevangene, waaronder we ook mensen verstaan die gedwongen in een psychiatrische instelling zitten? Neem dan contact op met info@spreekuur89.nl of spreekuur89@riseup.net als je graag brieven of kaartjes wilt ontvangen vanuit het solidairiteitsnetwerk.

Van: Spreekuur89